Zwalczanie barszczu Sosnowskiego na terenie województwa małopolskiego

Zwalczanie barszczu Sosnowskiego na terenie województwa małopolskiego

Barszcz Sosnowskiego

Barszcz Sosnowskiego jest rośliną inwazyjną szeroko rozpowszechnioną na terenie województwa małopolskiego. Szkodliwość roślin barszczu Sosnowskiego wynika z ich właściwości parzących i alergizujących stanowiących zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt. Zasadniczymi trudnościami w zwalczaniu tej rośliny jest jej wysoki współczynnik rozmnażania, odporności na wiele herbicydów oraz potrzeba wielokrotnego i dokładnego stosowania zabiegów niszczących na obszarze jej występowania.
Większe skupiska barszczu Sosnowskiego zlokalizowane są w 38 gminach położonych na terenie 16 powiatów  województwa małopolskiego, głównie na nieużytkach oraz w pobliżu cieków wodnych. Barszcz Sosnowskiego występuje również na obszarach Natura2000.

Toksyczność barszczu Sosnowskiego

Zawarte w wodnistym soku oraz w wydzielinie włosków gruczołowych furanokumaryny stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzi. Związki te w kontakcie ze skórą i w obecności światła słonecznego, w szczególności ultrafioletu, powodują oparzenia (fotodermatozę) II i III stopnia. Objawy pojawiają się przy naświetleniu promieniowaniem ultrafioletowym już po kilkunastu minutach od kontaktu, przy czym największa wrażliwość i natężenie pojawiania się objawów następuje w ciągu od 30 minut do 2 godzin od kontaktu z rośliną. Ponieważ zanim pojawią się objawy oparzeń, mija długi czas, przy nieświadomości ryzyka ofiary oparzeń nierzadko intensywnie i długo mają do czynienia z rośliną (narażone są zwłaszcza dzieci, pracownicy zajmujący się utrzymaniem zieleni, rolnicy). Na siłę reakcji wpływ ma osobista wrażliwość poszczególnych osób, a poza tym zwiększa się ona w wysokich temperaturach i przy dużej wilgotności powietrza, w tym także w przypadku silnego spocenia się. W ciągu 24 godzin nasilają się objawy w postaci zaczerwienienia skóry (erythema) i pęcherzy z surowiczym płynem (oedema). Stan zapalny utrzymuje się przez około 3 dni. Po tygodniu miejsca podrażnione ciemnieją (następuje hiperpigmentacja) i stan taki może utrzymywać się przez kilka miesięcy. Miejsca podrażnione na skórze zachowują wrażliwość na światło ultrafioletowe nawet przez kilka lat. Dodatkowo odkryto także działanie kancerogenne i teratogenne niektórych furanokumaryn wytwarzanych przez ten gatunek.
Roślina może powodować oparzenia także u zwierząt hodowlanych, np. wymion krów mlecznych. Także spożycie przez zwierzęta zielonych roślin może spowodować stan zapalny przewodu pokarmowego, krwotoki wewnętrzne i biegunkę. Badania kliniczne dowiodły jednak wyraźnie mniejszej toksyczności furanokumaryn spożytych z pokarmem niż takich, które drażnią skórę bezpośrednio eksponowaną na słońce.

Zasady bezpieczeństwa
Chronić należy także oczy zakładając gogle, ewentualnie okulary. Jeżeli doszło do kontaktu z rośliną, należy niezwłocznie i dokładnie obmyć skórę wodą z mydłem i unikać ekspozycji podrażnionych miejsc na światło słoneczne przynajmniej przez 48 godzin. W przypadku kontaktu soku roślin z oczami należy je przemyć dokładnie wodą i chronić przed światłem (nosić okulary z filtrem chroniącym przed ultrafioletem). Jeśli doszło do podrażnienia skóry, objawy zapalne zmniejsza zastosowanie miejscowo maści (kremów) kortykosteroidowych.

Podjęte działania
Na Wniosek Wojewody Małopolskiego powołany został Zespół, celem opracowania metodyki zwalczania barszczu Sosnowskiego oraz wypracowania zmian legislacyjnych umożliwiających podejmowanie działań w tym zakresie przez właściwe organy.
Wg wstępnego  kosztorysu opracowanego przez Uniwersytet Rolniczy, łączny koszt 5 -letniego programu zwalczania barszczu Sosnowskiego wyniesie około: 25 000 zł/ha/5lat.
W praktyce stosuje się dwa sposoby zwalczania barszczu: chemiczny poprzez stosowanie herbicydów i mechaniczny poprzez wykopywanie korzeni, ucinanie na głębokości 10cm korzenia lub 4 krotne koszenie w ciągu roku nieprzerwanie przez 12 lat. Zabiegi herbicydowe można stosować na terenach nie objętych ochroną. Mechaniczne zabiegi niszczące zalecane są na obszarach chronionych, jak i w parkach narodowych i strefach ochronnych, itp.

Źródła finansowania
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej planuje w 2013 roku uruchomienie Programu Operacyjnego: „Ochrona różnorodności biologicznej i ekosystemów” w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Zakres Programu Operacyjnego obejmuje m.in. działanie- Wzrost odporność i rodzimych ekosystemów na presję inwazyjnych gatunków obcych.
Beneficjentami Programu mogą być podmioty publiczne lub prywatne, komercyjne i niekomercyjne, jak również organizacje pozarządowe powstałe zgodnie z prawem polskim, które działają w interesie publicznym, między innymi jednostki samorządu terytorialnego i państwowe jednostki organizacyjne.
Kwota dofinansowania Projektów:
Od 170 tys. EUR do 800 tys. EUR – Duże Projekty,
Od 50 tys. EUR do 250 tys. EUR –Fundusz Małych Grantów.

Procent dofinansowania
Do 85% jednostki sektora finansów publicznych w tym jednostki samorządu terytorialnego, jak również państwowe jednostki organizacyjne, oraz jednostki sektora prywatnego.
 Do 90% organizacje pozarządowe.
Szacuje się, że województwo małopolskie w  ramach Projektu, po zawiązaniu 2  konsorcjów może pozyskać środki w  wysokości:
1 600 000 EUR tj. około 6 400 000 zł, (2 duże projekty).

Kontakt:
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i  Gospodarki Wodnej,
Departament Funduszy Norweskich.
Pani Izabela Puczyłowska
e-mail: mfeog@nfosigw.gov.pl
telefon: (22) 45 90 875

Przewidywany nabór wniosków
 od 1 kwietnia do 31 maja 2013 roku

Okres kwalifikowalności wydatków
od wydania decyzji o dofinansowaniu projektu do 30 kwietnia 2016 roku.
W celu złożenie stosownych wniosków do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z uwagi na wysoką wartość Projektu (170 tys. EUR – 800 tys. EUR) celowym jest zwarcie stosownych umów partnerskich pomiędzy zainteresowanymi jednostkami.
Uniwersytet Rolniczy na podstawie zawartych umów partnerskich będzie koordynował realizację projektu na terenie gmin z powiatów północnej części województwa małopolskiego: miechowskiego, olkuskiego, dąbrowskiego, krakowskiego, brzeskiego, wielickiego, tarnowskiego, oświęcimskiego, wadowickiego, myślenickiego, limanowskiego.
W celu stworzenia drugiego konsorcjum istnieje potrzeba zintegrowania powiatów z południowej części  województwa małopolskiego: suskiego, nowotarskiego, tatrzańskiego, nowosądeckiego i gorlickiego. W związku z tym proponuje się starostom z ww. powiatów zawarcie umów partnerskich co umożliwi pozyskanie środków w ramach Projektu.
Również Małopolska Izba Rolnicza deklaruje podjęcie się zawarcie stosownych umów z jst.

Pomoc w organizacji konsorcjum, deklaruje Uniwersytet Rolniczy w Krakowie.
mgr. inż. Jerzy Jaskiernia 
 e-mail:  j.jaskiernia@ur.krakow.pl
telefon:(12) 662 42 55